ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ  του Αλέξη Σταμάτη.

Δεν είναι και λίγες εκείνες οι φορές, όπου διαβάζοντας ένα βιβλίο σου γεννιόνται κάποια, ίσως πολλά ερωτηματικά,στο βιβλίο λοιπόν του Αλέξη Σταμάτη με τον τίτλο … ” Το Παιδί και ο Άγγελος ”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, αυτά τα ερωτηματικά σχηματίζουν την εικόνα ενός μεγάλου παζλ της σημερινής μας κοινωνίας, όπου δύσκολα μπορείς να δώσεις κάποιες απαντήσεις, στα όσα συμβαίνουν γύρω μας !

Δύο είναι οι πρωταγωνιστές στα όσα μας περιγράφει ο συγγραφέας στο βιβλίο του…

Είναι ένα σιωπηλό παιδί και ένας άνδρας με το όνομα Άγγελος!
Γύρω τους ένας μεγάλος θίασος από ανθρώπους που ζουν σε ένα χωριό και που πραγματικά δεν έχουν καμιά διαφορά από τους κατοίκους μιάς μεγάλης πόλης!
Όλοι αυτοί ζουν υπάρχουν και θα υπάρχουν για πάντα ανάμεσά μας, άραγε ως πότε!

Για το Παιδί…
Ένας φίλος πριν λίγες μέρες, που διάβασε το βιβλίο, μας έλεγε ότι πολλές φορές η σιωπή δεν είναι χρυσός, αλλά είναι κάτι άλλο, ίσως κάτι με μεγαλύτερη αξία, μια αξία που ακόμη δεν την έχουμε ανακαλύψει!
Άλλος αναγνώστης ισχυριζόταν ότι μέσα από το βιβλίο του Αλέξη Σταμάτη, διαπίστωσε το πόσο σοφός είναι ο λαός, όταν μας λέει το γνωστό … ”Βλέπε Άκου και Σιώπα”.

Για τους ανθρώπους…
Αυτό όλον τον θίασο δηλαδή, που πλαισιώνει τους δύο πρωταγωνιστές του βιβλίου… επιτρέψτε μας να τους αφιερώσουμε το γνωμικό ”Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα και τα πρόβατα 40”.

Για τον Άγγελο, κλείνοντας την αναφορά μας στα πρόσωπα του βιβλίου…
Ο 70άρης φίλος μου, που τόσα είχαν δει τα μάτια του στο πέρασμα των χρόνων και που ζει μόνιμα στη Γαλλία, θαυμάζοντας τη πέννα του συγγραφέα, μου ανέφερε χαρακτηριστικά, τα όσα είχε πει κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ…
” Σ’ αυτόν τον κόσμο υπάρχει μόνο ένα πράγμα στο οποίο πρέπει να υποκλινόμαστε, η μεγαλοφυΐα, και ένα πράγμα στο οποίο πρέπει να πέφτουμε στα γόνατα, η καλοσύνη” .

Ενώ μια αναγνώστρια του βιβλίου με την ολοκλήρωσή του, αρκέστηκε στο να βάλει στο πικάπ ένα βινύλιο και να αφιερώσει το τραγούδι που ακουγόταν, στον Άγγελο αλλά και στο Συγγραφέα…

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΗ ΣΤΑΜΑΤΗ…

Athenscalling.gr: Με το καλωσόρισμα, αγαπητέ Αλέξη, θα πω ότι για πρώτη φορά συνάντησα τόσους ήρωες σε ένα πεζογράφημα! Γιατί όμως να υπάρχουν τόσοι, γύρω από τους δύο πρωταγωνιστές… δηλαδή τον Άγγελο και το Παιδί;

Αλέξης Σταμάτης: Οι πολλοί ήρωες δεν είναι τυχαία επιλογή. Από τη στιγμή που αποφάσισα να θέσω στο κέντρο τον Άγγελο και το παιδί, ένιωσα την ανάγκη να φτιάξω γύρω τους έναν ολόκληρο κόσμο. Έναν κόσμο που να αναπνέει, να κινείται, να αντιδρά.
Οι δύο αυτοί ήρωες είναι σαν τον πυρήνα ενός κυκλώνα∙ γύρω τους όλα στροβιλίζονται.
Οι άνθρωποι του χωριού, οι φιγούρες που εμφανίζονται, δεν είναι διακοσμητικοί, ούτε λειτουργούν ως φόντο. Είναι οι καθρέφτες μέσα από τους οποίους αποκαλύπτεται το μέγεθος, η αποστολή και η μοναξιά του Άγγελου, αλλά και η μυστική διάσταση του παιδιού.
Όπως στη ζωή, έτσι και στην τέχνη, η ουσία αποκαλύπτεται όταν μπαίνουμε σε σχέση με τον άλλον. Οι πολλοί ήρωες είναι το «σώμα» μέσα στο οποίο παλεύουν να βρουν το νόημά τους οι δύο κεντρικοί.

Athenscalling.gr: Ο Άγγελος λοιπόν, είναι ο ένας εκ των δύο πρωταγωνιστών στο πεζογράφημα σου, βρίσκεται σε ένα χωριό άγνωστος μεταξύ αγνώστων, προσφέρει τα πάντα και όμως αναρωτιέμαι εάν υπάρχουν σήμερα άνθρωποι που να προσφέρουν τα πάντα … χωρίς να έχουν κάποιο αντάλλαγμα!
Αλέξης Σταμάτης: Είναι δύσκολο να το φανταστούμε στον κόσμο μας, έναν κόσμο που έχει μάθει να λειτουργεί με όρους συμφέροντος, ανταλλαγής, συμβολαίου.
Ο Άγγελος είναι μια μορφή που έρχεται να σπάσει αυτό το σχήμα. Δεν είναι άγιος, δεν είναι ήρωας με τη στενή έννοια, είναι όμως κάποιος που κουβαλά μια ουσία δοτικής φύσης.
Ο λόγος που τον τοποθετώ σε ένα χωριό μακριά από την πόλη είναι ακριβώς για να φανεί το παράδοξο… ότι ακόμα και σε μια μικρή κοινότητα, όπου η ανθρώπινη επαφή υποτίθεται ότι είναι πιο ζωντανή, η προσφορά δίχως αντάλλαγμα φαντάζει ξένη, σχεδόν επικίνδυνη.
Για μένα ο Άγγελος είναι το ερώτημα…
Μπορεί ο άνθρωπος σήμερα να δώσει χωρίς να ζητήσει; Και τι συμβαίνει όταν το κάνει;

Athenscalling.gr: Πραγματικά ο αναγνώστης του βιβλίου σου, καλή ώρα όπως εμείς, θα έχει πολλά να σε ρωτήσει, για τα όσα μας περιγράφεις, ένα από αυτά θα πω ότι είναι το μέγεθος της αχαριστίας από τους λαμβάνοντες τα όσα δίνει ο Άγγελος, γιατί προσφέρει, δεν ζητά ανταλλάγματα… και όμως η αχαριστία, αυτή η τόση αχαριστία … Αλήθεια γιατί τόση αχαριστία;
Αλέξης Σταμάτης: Η αχαριστία είναι ένα από τα μεγάλα θέματα του βιβλίου.
Σκεφτείτε ότι όταν κάποιος μάς προσφέρει κάτι χωρίς να περιμένει επιστροφή, συχνά αυτό μας δημιουργεί αμηχανία. Είναι σαν να καθρεφτίζεται πάνω μας η έλλειψη γενναιοδωρίας που κουβαλάμε. Γι’ αυτό και η αχαριστία είναι συχνά άμυνα.
Οι άνθρωποι του χωριού νιώθουν την παρουσία του Άγγελου ως υπενθύμιση μιας άλλης δυνατότητας, την οποία οι ίδιοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ακολουθήσουν. Αντί να αφεθούν, αντιδρούν. Και η αντίδραση παίρνει τη μορφή της αχαριστίας, που με τη σειρά της γεννά σκληρότητα, ακόμα και βία. Η αχαριστία δεν είναι μόνο ανθρώπινη αδυναμία, είναι και φόβος απέναντι στο ανέφικτο του απόλυτου δώρου.

Athenscalling.gr: Η σιωπή του παιδιού… αυτή η σιωπή πραγματικά προβληματίζει τον αναγνώστη! Είναι τελικά χρυσός; Γιατί επιλέγεις τον έναν από τους δύο πρωταγωνιστές της ιστορίας να παραμένει σιωπηλός;
Αλέξης Σταμάτης: Η σιωπή του παιδιού δεν είναι απουσία. Είναι παρουσία.
Το παιδί δεν μιλά γιατί η φωνή του είναι άλλου τύπου. Είναι ένα παιδί που κουβαλά μια ουσία πέρα από τον λόγο, μια αθωότητα που δεν έχει ανάγκη να εκφραστεί με λέξεις.
Τοποθετώ δίπλα στον Άγγελο μια τέτοια σιωπηλή φιγούρα για να τονίσω ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι επικοινωνίας, βαθύτεροι, πιο μυστικοί.
Η σιωπή του παιδιού λειτουργεί ως καθρέφτης του αναγνώστη, σε αναγκάζει να ακούσεις διαφορετικά, να μπεις εσύ στη θέση του ερμηνευτή.
Ναι, θα μπορούσα να πω ότι αυτή η σιωπή είναι χρυσός, αλλά όχι με τη στερεοτυπική έννοια.
Είναι χρυσός γιατί περιέχει τη δυνατότητα της καθαρής ακρόασης.

Athenscalling.gr: Τα πρόσωπα της Ιστορίας σου είναι πολλά, με διαφορετικές επιλογές στη ζωή της καθημερινότητάς τους και όμως ανάμεσά τους εντύπωση μου έκανε ο παπα-Ηλίας…
Θα ήθελα να ξέρεις, ότι έτσι νοερά, βρέθηκα απέναντί του και ένιωσα μια παράξενη ηρεμία!
Έτσι όπως συζητούσαμε και μου έλεγε για τα όσα συνέβαιναν και συμβαίνουν στο χωριό του!
Ο παπα-Ηλίας λοιπόν… αλήθεια τον έχεις συναντήσει;

Αλέξης Σταμάτης: Ο παπα-Ηλίας είναι από εκείνους τους χαρακτήρες που έρχονται στον συγγραφέα σαν να ήταν έτοιμοι.
Δεν ξέρω αν μπορώ να πω ότι τον έχω συναντήσει ως συγκεκριμένο πρόσωπο, σίγουρα όμως έχω γνωρίσει μορφές που μου ενέπνευσαν την παρουσία του.
Είναι ο ιερέας που δεν κραυγάζει, που δεν προσπαθεί να επιβάλει, αλλά που φέρει μια γαλήνη.
Είναι εκείνος που, χωρίς να έχει απαντήσεις για όλα, στέκεται πλάι στους ανθρώπους.
Ίσως να είναι η συμπύκνωση πολλών ιερέων που συνάντησα στην Ελλάδα των χωριών.
Στο βιβλίο, ο παπα-Ηλίας γίνεται το αντίβαρο της βίας και της αχαριστίας. Μια ήρεμη, σταθερή παρουσία που δείχνει πως μέσα στη θύελλα μπορεί να υπάρξει και γαλήνη.

Athenscalling.gr: Σκέφτομαι ότι η όλη πλοκή στο βιβλίο σου οδηγεί στο να το πάρει ένας σεναριογράφος και με τη δική του παρέμβαση, χωρίς φυσικά να ”πυροβολήσει” τον συγγραφέα, να το μεταφέρει στη μικρή οθόνη. Θα το έδινες;
Αλέξης Σταμάτης: Φυσικά θα το έδινα, αρκεί να γινόταν με σεβασμό στην ουσία του έργου.
Το βιβλίο είναι βιβλίο, έχει τη δική του γλώσσα, τη δική του ατμόσφαιρα.
Αλλά κάθε ιστορία, αν έχει δύναμη, μπορεί να ζήσει και σε άλλα μέσα.
Ένα σενάριο, μια τηλεοπτική ή κινηματογραφική μεταφορά, θα μπορούσε να φωτίσει διαφορετικά το υλικό. Δεν με τρομάζει αυτό. Αντίθετα, με ενδιαφέρει. Και πολύ μάλιστα.
Θα μπορούσα φυσικά να το κάνω κι εγώ μια και έχω γράψει αρκετά σενάρια. Γιατί το σημαντικό δεν είναι να μείνει κανείς κολλημένος στη μορφή, αλλά να αναδειχθεί το βάθος της ιστορίας. Και το Παιδί και ο Άγγελος πιστεύω πως θα είχε πολλά να πει και στη γλώσσα της εικόνας.

Athenscalling.gr: Έτσι και λίγο πριν το τέλος στα όσα είπαμε, με το χέρι στην καρδιά, ποιον από τους ήρωες του βιβλίου σου θα ήθελες να συναντήσεις και τι θα είχες να του πεις;

Αλέξης Σταμάτης: Θα ήθελα να συναντήσω το παιδί. Να καθίσω δίπλα του και να μοιραστώ μαζί του τη σιωπή του. Δεν θα του έλεγα πολλά, ίσως τίποτα. Γιατί αυτό που έχει να προσφέρει το παιδί είναι ακριβώς η υπενθύμιση ότι υπάρχει ένας άλλος ρυθμός, ένας άλλος χρόνος, πέρα από τον λόγο, πέρα από την ανάγκη για εξηγήσεις. Ίσως μόνο να του χαμογελούσα. Και να περίμενα. Γιατί μερικές φορές το πιο σημαντικό που μπορεί να κάνει κανείς είναι να αφεθεί στο μυστήριο του άλλου χωρίς να το εξαντλήσει με ερωτήσεις.